Geschiedenis

Met Onder Ons noem je in een adem de naam Jan Verkleij. Als zoon van een kaashandelaar uit Rijpwetering was hij naar Hazerswoude-Groenendijk gekomen om bij zijn oom, Arent van den Burg het boerenvak te leren. Met zijn muzikale achtergrond werd hij natuurlijk lid van het kerkkoor en daar bleken al snel zijn kwaliteiten als entertainer. Tijdens het jaarlijkse potverteren ( het koor uitje zo genoemd naar het legen van de kas) wist hij ieder te vermaken en ook anderen te inspireren tot het doen van voordrachten. Een, wat wij nu, een showman zouden noemen. Al gauw had hij een groep gevormd die zelfstandig toneeluitvoeringen gaf. De eerste op 23 januari 1854 aan het “Warmonder hek” (de voormalige tol) ten huize van de heer Papot. Een (toen gebruikelijk) overvol programma dat niet anders dan pas ver na middernacht geëindigd kan zijn.

Het vinden van een geschikt stuk was vaak een probleem. Bekend is dat Jan Verkleij regelmatig het beroepstoneel in Amsterdam bezocht. Eerst in de Stadsschouwburg een toneelstuk bijwonen en als het stuk beviel na afloop aan een tekstboekje probeerde te komen, waarschijnlijk met een lekker stuk boerenkaas as ruilmiddel. Om geen ergernis te geven vertrok hij in zijn gewone werkkledij en verkleedde hij zich onderweg in de trein om als “heer” in Amsterdam aan te komen.

De verstandhouding met de plaatselijke geestelijken verslechterde. In het begin door wat tegenwerking maar in 1896 verbiedt de pastoor vrouwen nog langer mee te spelen. Een situatie die tot 1947 zou duren. Wat een rare toestand moet dat geweest zijn: mannen in vrouwenrollen.

In de beginperiode was er geen vaste speel locatie. Soms waren de uitvoeringen in café “Ik leer nog” maar vaker nog in kleine, gebrekkige en tochtige schuurtjes. Bij de bouw in 1906 van de lagere school tegenover de Scheepjeskerk wordt rekening gehouden met Onder Ons. 40 jaar was dit de repetitie en uitvoeringsplaats. Vanaf 1947 gaat Onder Ons spelen in het toen nieuwe parochiehuis.

Over het verleden van Onder Ons is veel bekend. In 1913 werd tijdens een feestvergadering na de welgeslaagde uitvoeringen van “Czaar en Timmerman” besloten tot het samenstellen van “Geschiedenis der Zang- muziek en Tooneelvereniging Onder Onsdoor Th. C. Wesselingh, aangevuld met jaarverslagen van 1914 – 1965 en een ledenlijst van 1854 – 1958

Dit boekje, affiches, foto’s, programmaboekjes en ander materiaal wordt bewaard in het Historisch Museum Hazerswoude.

Koninklijk goedgekeurd
Op 17 september 1954, wanneer de vereniging 100 jaar bestaat, wordt tijdens de jaarvergadering geheel onverwacht door de commissaris van de Koningin het predicaat koninklijk uitgereikt. Een grote eer voor deze, voor zover wij weten oudste amateur toneel vereniging van Nederland.
Als een van de weinige toneelverenigingen in ons land mag Onder Ons zich weer voor zeker 25 jaar “Koninklijke Muziek, Zang- en Toneelvereniging Onder Ons” noemen!

1954 Uit handen van mr. Kesper, commissaris van de koningin in Zuid-Holland, krijgt regisseur
J. Th. Wesselingh het predicaat “Koninklijke” voor
de vereniging uitgereikt.

2014 Burgemeester Tjerk Bruinsma van Alphen a/d Rijn overhandigt Anne Marie de Groot-Wesselingh
de oorkonde met daarin het besluit de titel Koninklijk te bevestigen voor weer 25 jaar..

Reglement
Als inleiding op het verenigingsreglement (stammend uit 1855) staat geschreven:
Deze vereeniging heeft tot doel, ‘s jaarlijks in de maanden Januarij en Februarij, zoo mogelijk bij lichte maan, twee hier bovengenoemde bijeenkomsten te houden

Waarom januari en februari en lichte maan vraagt u zich misschien af. Dat had vooral een praktische reden. Men was in die tijd overwegend in de veehouderij sector werkzaam. Traditioneel zijn de maanden december, januari en februari rustige maanden op de boerderij. Veel melkvee stonden dan “droog” en er waren nog geen kalvende koeien en lammende schapen. De lichtende (volle) maan is handig als je al of niet half beschonken toestand midden in de nacht naar huis liep. Nog geen straatlantaarns en mooi geplaveide voetpaden.

KRONIEK VAN ONDER ONS
naar “De geschiedenis van Onder Ons”, door Cees Kroon, 1983

1850 Jan Verkley, de latere oprichter van “ONDER ONS”, vestigt zich vanuit Rijpwetering in Hazerswoude in buurtschap de Groenedijk. Hij wordt lid van het rk. kerkkoor van de parochie st. Bernardus. Naast muzikale kwaliteiten bleek hij ook bijzondere talenten voor toneel te bezitten.

1853 Om aan het “potverteren” door het r.k. kerkkoor, het Bernarduskoor, invulling te geven, wordt onder leiding van Jan Verkley ten huize van de heer Stephanus Stemmer aan de Doesbrug te Leiderdorp de operette “Het Magnificat of de proefdoende Zanger” opgevoerd.

1854 (23 januari) Zang, muziek en toneelvereniging “Onder Ons” geeft een grote toneeluitvoering in de herberg “Het Warmonder hek” te Warmond. De dag van dit optreden wordt aangemerkt als de officiële oprichtingsdatum van de vereniging.

1854-1857 Op de boerderij “Koopmans Welvaren” van Goof van der Poel vinden de repetities plaats. In de herberg “Ik leer nog” te Zoeterwoude-Rijndijk worden de uitvoeringen gegeven.

1857 Jan Verkley treedt in het huwelijk met Agatha Stokman uit Vijfhuizen en gaat de boerderij “Rhijnzicht” bewonen. De repetities vinden nu bij hem thuis plaats. Ook de opvoeringen gebeuren op deze boerderij.

1860-1861 Ziekte en overlijden van mevr. Van der Burgh-Klaverweyde, een tante van Verkley bij wie hij tot aan zijn eerste huwelijk in de kost geweest is. Om deze redenen vinden er deze twee jaren geen voorstellingen plaats.

1862-1868 In hotel “St. Joris” te Alphen a/d Rijn vinden, met onderbreking van de jaren 1866 en 1867, vanwege de toen heersende veepest, de jaarlijkse uitvoeringen plaats.

1865 Oprichter-regisseur Jan Verkley koopt de boerderij “Aurora” van de erven Jan Koot en neemt daar zijn intrek.

1867 Pastoor Bosmans verbiedt de vrouwen het zingen in het kerkkoor. Er vindt een scheiding plaats tussen het zangersfeest (potverteren) en de toneeluitvoeringen.

1869 Veehouder M. Capteyn,Cnz. Stelt zijn achterhuis ter beschikking als schouwburg. Er wordt slechts een uitvoering gegeven: vermoedelijk was men te luidruchtig geweest.

1870 De repetities vinden weer plaats ten huize van Jan Verkley.

1872 Naar hoeve “Laanlust” wordt een oude werkplaats overgebracht om o.a. dienst te doen als schouwburg.

1879 (23 januari) “Onder Ons” viert haar vijfentwintig jarig bestaan.

1882 (30 november) Overlijden van Agatha Stokman, echtgenote van Jan Verkley.

1883 In verband met haar overlijden wordt er dit jaar niet gespeeld.

1884 Pastoor Bosmans begint, op aandrang van zijn kapelaan L. v.d. Berg, stelselmatig een aantal leden te bewerken om “Onder Ons” de rug toe te keren, omdat hij het toneelspelen in strijd acht met de kerkelijke leer. Een groot aantal spelers blijft de komende jaren weg.

1888 “Onder Ons” raakt, waarschijnlijk door toedoen van de kapelaan, haar schouwburg op “Laanlust” kwijt.

1889 Jan Verkley besluit om weer in herberg “Ik leer nog” te Zoeterwoude-Rijndijk een uitvoering te geven. De pastoor van de Meerburgparochie laat echter van de kansel weten niet erg gesteld te zien op die komedianten uit Hazerswoude. Veehouder P. van Sasen stelt daarom zijn wagenschuur en zomerhuis ter beschikking.

1890 Jan Verkley hertrouwt met mej. M. Snel.

1891 Doordat P. van Sasen zijn boerderij verkoopt raakt “Onder Ons” haar schouwburg kwijt. Jan Verkley weet echter een ander onderkomen te bemachtigen: een aantal onbewoonbaar verklaarde woningen aan de Klapperlaan wordt als schouwburg ingericht.

1894 “Onder Ons” viert haar veertig jarig bestaan.

1895 Jan Verkley besluit om zijn wagen- en varkensschuur te verbouwen tot repetitieruimte en schouwburg.

1896 Pastoor Bosmans verbiedt, weer op aandringen van zijn kapelaan, een tweetal medewerkende meisjes, Marie Verkley en Jansje van der Poel, alle aandeel in “Onder Ons”.

1904 (4 januari) “Onder Ons” viert haar vijftigjarig bestaan.
(9 februari) Uitvoering van “Meester Vink, of de vermiste Diamant”, met Jan Verkley in de hoofdrol. Na afloop van de voorstelling wordt hij plotseling onwel en moet het bed houden.
(9 maart) Jan Verkley overlijdt.

1905 Th. C. Wesselingh, schoonzoon van Jan Verkley, neemt de leiding van “Onder Ons” op zich.

1906 Tegenover de Scheepjeskerk aan de Groenedijk wordt een nieuwe Rk. School gebouwd. Regisseur Wesselingh weet bij de bevoegde instanties een zodanige indeling van de schoollokalen te bepleiten, dat “Onder Ons” er kan repeteren en uitvoeringen geven.

1922 “Onder Ons” neemt deel aan een toneelwedstrijd te Warmond en wint de eerste prijs.
(10 november) Regisseur Th. C. Wesselingh overlijdt in het St. Elisabethziekenhuis te Leiden.

1923 J. Th. Wesselingh wordt de derde regisseur.

1929-1930 “Onder Ons” viert haar vijfenzeventig jarig bestaan met het stuk “Een vriend” en het optreden van het echtpaar Johann Schmidt – Tula di Vesta uit Amsterdam met een pantomimespel.

1940-1945 Wegens de Tweede Wereldoorlog wordt er niet gespeeld.

1946 “Onder Ons” hervat de repetities.

1947 In het nieuwe parochiehuis in de Groenedijk wordt het stuk “Kinderen van ons volk”, van Antoon Coolen, op de planken gebracht. Eindelijk zijn vrouwen en meisjes weer welkom als spelers

1954 (23 januari) “Onder Ons” viert haar eeuwfeest.
(20 mei) “Onder Ons” voert een wagenspel op voor de gemeentesecretarie aan de Rijndijk, ter gelegenheid van het werkbezoek van koningin Juliana aan Hazerswoude.
(17 september) Uit handen van mr. Kesper, commissaris van de koningin in Zuid-Holland, krijgt regisseur J. Th. Wesselingh het predikaat “Koninklijke” voor de vereniging uitgereikt.

1957 Wegens gebrek aan zaalruimte wordt er niet gespeeld.

1963 Regisseur J. Th. Wesseling besluit het regiebijltje erbij neer te leggen. Hij wordt onderscheiden met de gouden medaille van het St. Genesiusgilde. Zijn functie draagt hij over aan zijn neef Th. Wesselingh.

1964 (3 maart) “Onder Ons” herdenkt op bescheiden wijze haar 110 jarig bestaan.

1968 (10 januari) Opvoering van het spel “Zachtjes met de deuren”.

1969-1979 “Onder Ons”op non actief.

1979 Het enige overgebleven lid, J. M. L. Wesselingh, koestert plannen om de vereniging nieuw leven in te blazen. Hij slaagt erin om een nieuwe groep spelers bij elkaar te krijgen die een basis moet vormen voor het voortbestaan van de vereniging.

1982 (27 februari) Na veertien jaar gaat het doek weer op voor “Onder Ons” in het Groenedijkse parochiehuis met de uitvoering “Het begon in een gracht“, geschreven door Wim Dumont en geregisseerd door W. Nijhoff.

Uit:
Geschiedenis van de rk. Koninklijke Toneel-, Muziek- en Zangvereniging “Onder Ons” te Hazerswoude, door C. Kroon.
Uitgegeven ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling in de Oudheidkamer van Hazerswoude, april t/m oktober 1983.

1983 Opening van de tentoonstelling over Onder Ons – Derde van link: Cees Kroon. Naast hem J.Th. Wesselingh en burgemeester J. ten Heuvelhof

1983- 2004 “Onder Ons” speelt de pannen van het dak. De opvoeringen vinden plaats in “Pleyn ’68” te Hazerswoude-Rijndijk en in “Studio Ins Blau”, Haagweg 4 te Leiden. Een stoet aan kleurrijke spelers trekt aan ons voorbij. Hoogtepunten zijn zonder twijfel “ONS KENT ONS”, “STRAAT”, “MOTEL” en natuurlijk ons jubileumstuk uit 2004 “MAANDAG”.

2004 Weer wordt in de Oudheidkamer van Hazerswoude-dorp door Cees Kroon een tentoonstelling ingericht over de geschiedenis van Onder Ons. Dit keer ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de vereniging.

2004 Jubileumvoorstelling MAANDAG. Regisseur Kees van Leeuwen neemt na 20 jaar regie met dit speciaal door Guus Pensioen voor Onder Ons geschreven stuk afscheid van de toneelvereniging. Klaas Bolhuis neemt het stokje over.

2010 Onder Ons organiseert met veel succes Festival Onderuit.
In 2012 en 2014 worden Onderuit 2 en Onderuit 3 gehouden.